Αρτηριακή Υπέρταση

Αρτηριακή υπέρταση (ΑΥ) σημαίνει ότι η αρτηριακή πίεση (ΑΠ) είναι σταθερά αυξημένη πάνω από τα ‘’φυσιολογικά επίπεδα’’. Καταγράφεται με ένα κλάσμα (π.χ. 150/90). Ο αριθμητής είναι η συστολική πίεση, γνωστή ως ‘’μεγάλη πίεση’’ και ο παρανομαστής η διαστολική (‘’μικρή’’ πίεση). Συστολική είναι η πίεση που ασκείται στις αρτηρίες όταν η καρδιά συσπάται για να προωθήσει το αίμα μέσω των αρτηριών προς τα όργανα του σώματος και διαστολική όταν η καρδιά χαλαρώνει για να δεχθεί νέο αίμα από την περιφέρεια.

Περίπου ένας στους τέσσερις ενηλίκους (25%) εμφανίζει ΑΥ. Υπολογίζεται ότι στη χώρα μας τα υπερτασικά άτομα ίσως πλησιάζουν τα 2.000.000. Η πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης αυξάνει με την ηλικία. Στους ηλικιωμένους (μετά τα 65 έτη) ένας στους δύο είναι υπερτασικός! Επίσης, στους ηλικιωμένους συχνά παρατηρείται αυξημένη η συστολική πίεση με φυσιολογική ή χαμηλή τη διαστολική. Η υπέρταση αυτή, που λέγεται ‘’μεμονωμένη συστολική’’ υπέρταση, είναι εξίσου επικίνδυνη ή και περισσότερο επικίνδυνη από τη διαστολική υπέρταση και οφείλεται στην σκλήρυνση των τοιχωμάτων των μεγάλων αρτηριών.

Στη μεγάλη πλειονότητά των περιπτώσεων (~95%) δεν γνωρίζουμε την αιτιολογία της ΑΥ και την αποκαλούμε ιδιοπαθής υπέρταση. Πρόκειται για ΑΥ ουσιαστικά άγνωστης αιτίας που έχει σχέση κυρίως με την κληρονομικότητα (γονίδια) καθώς και με άλλους παράγοντες, όπως είναι η παχυσαρκία, η μακροχρόνια πρόσληψη αυξημένης ποσότητας αλατιού, η καθιστική ζωή, κλπ. Συνήθως εμφανίζεται μετά την ηλικία των 30 ετών, αλλά μπορεί να εμφανιστεί ακόμα και σε παιδιά. Σε άτομα με υπερτασικούς και τους δύο γονείς η πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης ξεπερνά το 70%.

Σε λίγες περιπτώσεις (~5%) η ΑΥ οφείλεται σε κάποιο συγκεκριμένο νόσημα (δευτεροπαθήςυπέρταση), το οποίο μπορεί να διαγνωστεί και να αντιμετωπιστεί με αποτέλεσμα την θεραπεία της υπέρτασης. Συχνότερα αίτια δευτεροπαθούς υπέρτασης είναι η χρόνια νεφροπάθεια, η άπνοια κατά τον ύπνο και η στένωση των νεφρικών αρτηριών. Έλεγχος με ειδικές εξετάσεις για τη διάγνωση της αιτίας της υπέρτασης χρειάζεται μόνο σε λίγες περιπτώσεις που επιλέγει ο γιατρός με βάση κάποια ειδικά κριτήρια.

Η υπερτασική νόσος αποτελεί ισχυρό παράγοντα κινδύνου εμφάνισης στεφανιαίας νόσου και γενικότερα αγγειακών νοσημάτων όπως στένωση των καρωτίδων και περιφερική αρτηριοπάθεια. Η αρρύθμιστη ΑΥ αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο και έμφραγμα μυοκαρδίου. Ειδικότερα, για κάθε 20 mmHg αύξησης της συστολικής πίεσης, διπλασιάζεται ο κίνδυνος θανάτου από εγκεφαλικό ή έμφραγμα.

Η ΑΥ κατά κανόνα δεν γίνεται αισθητή και δεν προκαλεί κανένα ενόχλημα. Τα ενοχλήματα, όταν υπάρχουν, οφείλονται στις επιπλοκές της, που συνήθως εμφανίζονται μετά από χρόνια, όπως το έμφραγμα ή το εγκεφαλικό. Γι' αυτό το λόγο είναι γνωστή και ως ‘’σιωπηλή δολοφόνος’’ (silent killer). Ο πονοκέφαλος, η ζάλη, τα βουητά στα αυτιά, οι εξάψεις κ.λπ. δεν οφείλονται στην υπέρταση, ακόμα και όταν η ΑΠ είναι πολύ αυξημένη (π.χ. συστολική πάνω από 200 mmHg). Το αντίστροφο μπορεί να συμβεί: δηλαδή, η ανησυχία, λόγω της λανθασμένης αντίληψης ότι τα συμπτώματα οφείλονται στην αυξημένη ΑΠ μπορεί να ανεβάσει την πίεση! Οι ρινορραγίες (αιμορραγίες από τη μύτη) επίσης δεν οφείλονται στην ΑΥ.

H μεγάλη αύξηση της ΑΠ που συχνά παρατηρείται σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αποτέλεσμα της αναστάτωσης (συχνά του πανικού) λόγω της αιμορραγίας και μειώνεται χωρίς φάρμακα μόλις ηρεμήσει ο ασθενής.

Η διάγνωση της ΑΥ βασίζεται αποκλειστικά στη μέτρηση της ΑΠ, η οποία είναι σχετικά απλή απλά χρειάζεται μια στοιχειώδης εξοικείωση και μια μικρή προσοχή σε κάποιες λεπτομέρειες:

• Τουλάχιστον μισή ώρα πριν από τη μέτρηση της πίεσης, θα πρέπει να αποφεύγετε τον καφέ και το κάπνισμα (φυσικά, δεν πρέπει να καπνίζετε καθόλου).
• Οι μετρήσεις πρέπει να γίνονται πάντα σε καθιστή θέση. Αν παίρνετε φάρμακα για την υπέρταση, ο γιατρός σας μπορεί κάποιες φορές να σας ζητήσει να κάνετε μετρήσεις και σε όρθια θέση για να διαπιστώσει αν η πίεση πέφτει υπερβολικά κατά την άρση (ορθοστατική υπόταση).
• Πριν τη μέτρηση πρέπει πρώτα να μείνετε σε καθιστή θέση για περίπου 5 λεπτά.
• Η πλάτη σας να ακουμπά στη ράχη της καρέκλας και το μπράτσο να είναι χαλαρά ακουμπισμένο σε σταθερή επιφάνεια (π.χ. τραπέζι).
• Αν το μανίκι σας είναι σφικτό θα πρέπει να το βγάζετε.
• Η περιχειρίδα πρέπει να βρίσκεται περίπου στο ύψος της καρδιάς
• Φουσκώνετε το πιεσόμετρο μέχρι το 200-220 mmHg. Ξεφουσκώνετε αργά (περίπου 10 mmHg κάθε 5 δευτερόλεπτα).
• Συστολική πίεση είναι το σημείο που εμφανίζεται (ακούγεται) ο ρυθμικός χτύπος, όσο αδύνατος και να είναι.
• Διαστολική πίεση είναι το σημείο όπου ο ρυθμικός ήχος παύει να ακούγεται.
• Στις περισσότερες περιπτώσεις αρκούν δύο μετρήσεις της πίεσης κάθε φορά, με μεσοδιάστημα 1-2 λεπτά μεταξύ των μετρήσεων. Στη δεύτερη μέτρηση, η πίεση είναι συνήθως χαμηλότερη. Αν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ πρώτης και δεύτερης μέτρησης (πάνω από 10 mmHg) γίνεται και τρίτη μέτρηση.

Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί ότι τόσο στα φυσιολογικά, όσο και στα υπερτασικά άτομα, η ΑΠ μεταβάλλεται συνεχώς. Γι' αυτό, προκειμένου να προσδιοριστεί το επίπεδο της πίεσης, συνήθως χρειάζονται πολλές μετρήσεις σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα, πάντα σε συνθήκες ηρεμίας. Σε συνθήκες εκνευρισμού, φόβου, πανικού, πόνου ή μεγάλης σωματικής προσπάθειας (π.χ. τρέξιμο, σήκωμα μεγάλου βάρους, κλπ), η ΑΠ μπορεί να αυξηθεί πολύ - ακόμη και πάνω από 200 mmHg (η συστολική). Η μέτρηση αυτή δεν είναι αντιπροσωπευτική της "πραγματικής" πίεσης. Αν δε συνοδεύεται από κάποιο άλλο σοβαρό πρόβλημα δε χρειάζεται αντιμετώπιση και υποχωρεί από μόνη της μόλις απέλθει το πρωτοπαθές αίτιο.

H διάγνωση της υπέρτασης τίθεται από γιατρό με μετρήσεις της πίεσης στο ιατρείο. Συνήθως χρειάζονται διαδοχικές μετρήσεις σε τουλάχιστον 2-3 επισκέψεις. Μια μόνο επίσκεψη σχεδόν ποτέ δεν αρκεί για να τεθεί με βεβαιότητα η διάγνωση. Η διάγνωση της υπέρτασης τίθεται όταν η ΑΠ είναι σταθερά αυξημένη στο ιατρείο (συστολική πάνω από 140 mmHg ή διαστολική πάνω από 90 mmHg ή και τα δύο). Είναι συχνό φαινόμενο η πίεση να είναι αυξημένη στην πρώτη ή τη δεύτερη επίσκεψη στο ιατρείο, αλλά σε επόμενες επισκέψεις να υποχωρεί στα φυσιολογικά επίπεδα χωρίς καμιά θεραπεία. Γι' αυτό, η διάγνωση της υπέρτασης και ακόμα περισσότερο η έναρξη αντιυπερτασικής φαρμακευτικής θεραπείας, δεν πρέπει να γίνονται με βάση περιστασιακές μετρήσεις της πίεσης.

Θεραπεία στην ιδιοπαθή υπέρταση, με την έννοια της ίασης, δεν υπάρχει. Με άλλα λόγια, ένας υπερτασικός δεν μπορεί ‘’να γίνει καλά’’, όπως ένας άρρωστος με πνευμονία. Είναι, όμως, δυνατόν η πίεση να ελεγχθεί στα φυσιολογικά επίπεδα έτσι ώστε να ελαχιστοποιήσουμε την πιθανότητα εμφάνισης των δυσμενών επιπλοκών που επιφέρει. Σε όλα λοιπόν τα υπερτασικά άτομα, η πίεση που πρέπει να επιτευχθεί με την αγωγή που δίνουμε (πίεση-στόχος) είναι κάτω από 140/90 mmHg ή και χαμηλότερη, αν είναι ανεκτή. Στους υπερτασικούς με σακχαρώδη διαβήτη και σ' αυτούς που πάσχουν από νεφρική ανεπάρκεια ο θεραπευτικός στόχος είναι χαμηλότερος (πίεση κάτω από 130/80 mmHg).

Δυστυχώς, τα ποσοστά έγκαιρής διάγνωσης και ικανοποιητικής ρύθμισης της υπέρτασης στη χώρα μας είναι απογοητευτικά. Περίπου οι μισοί ασθενείς δεν γνωρίζουν ότι έχουν ΑΥ και από αυτούς (που το γνωρίζουν) οι μισοί επιτυγχάνουν καλή ρύθμιση της πίεσής τους. Τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, το ποσοστό των υπερτασικών ατόμων που έχουν ρυθμίσει καλά την πίεσή τους δεν ξεπερνά το 20-25% (το πολύ ένας στους τέσσερις!). Υπάρχουν, λοιπόν, μεγάλα περιθώρια τόσο για τη μείωση των περιπτώσεων αδιάγνωστων υπερτασικών στη χώρα μας, όσο και για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπισή τους.

Εκτός από τα φάρμακα υπάρχουν ισχυρά συνεπικουρικά μέτρα υγειονοδιαιτικής αγωγής που επιφέρουν σημαντική συνεισφορά στη μείωση του ύψους της ΑΠ:

• Η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί τον πρώτο στόχο στους υπερτασικούς, αφού το κάπνισμα είναι ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για θάνατο, έμφραγμα, εγκεφαλικό ή άλλο καρδιαγγειακό επεισόδιο σε σύγκριση με την υπέρταση.
• Η απώλεια βάρους είναι ο αποτελεσματικότερος τρόπος για τον έλεγχο της υπέρτασης χωρίς φάρμακα. Ακόμα και μικρή απώλεια (π.χ. 5 κιλά) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης αλλά και στη βελτίωση άλλων παραγόντων που οδηγούν σε καρδιαγγειακό επεισόδιο, όπως είναι η χοληστερίνη και το σάκχαρο.
• Δίαιτα με πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά χωρίς λίπη, δηλαδή διατροφή πλούσια σε κάλιο και ασβέστιο, μπορεί επίσης να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης (γνωστή ως δίαιτα DASH).
• Η μείωση της πρόσληψης αλατιού με το φαγητό μειώνει την πίεση κυρίως στους υπερτασικούς μεγαλύτερης ηλικίας. Επιπλέον ενισχύει την αποτελεσματικότητα των αντιυπερτασικών φαρμάκων,
• Η σωματική άσκηση (γρήγορο περπάτημα ή ποδήλατο για τουλάχιστον μισή ώρα τη μέρα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης και στη βελτίωση άλλων παραγόντων κινδύνου όπως είναι η αυξημένη χοληστερίνη και το σάκχαρο.
• Ο περιορισμός της κατανάλωσης οινοπνευματωδών ποτών (μέχρι δύο ποτά την ημέρα για τους άνδρες και ένα για τις γυναίκες) επίσης μειώνει την αρτηριακή πίεση σε αυτούς που κάνουν κατάχρηση.

Ο σχεδιασμός της αντιυπερτασικής φαρμακοθεραπείας είναι πάντα εξατομικευμένη. Η επιλογή των καταλληλότερων φαρμάκων καθορίζεται από πολλούς παράγοντες, όπως η συνύπαρξη άλλων νοσημάτων του αρρώστου (καρδιοπάθεια, νεφροπάθεια, διαβήτης, χρόνια βρογχίτιδα, κ.λπ.) αλλά και χαρακτηριστικά όπως ηλικία, φύλο, τρόπο ζωής κλπ, Κατά κανόνα, η φαρμακευτική αγωγή χορηγείται για όλη τη ζωή. Αν η θεραπεία διακοπεί, η υπέρταση επανέρχεται συνήθως σύντομα (σε μερικές μέρες ή εβδομάδες).

Συνήθως η αγωγή αρχίζει με ένα φάρμακο. Αν η ΑΠ είναι πολύ αυξημένη, ή υπάρχουν κι άλλα προβλήματα (διαβήτης, προηγούμενο καρδιαγγειακό επεισόδιο, κ.λπ.) μπορεί ο γιατρός να προτιμήσει να χορηγήσει εξαρχής 2 φάρμακα (πολλές φορές σε ένα χάπι). Για να εκδηλωθεί η πλήρης δράση ενός φαρμάκου συνήθως χρειάζεται η σταθερή συνέχιση της αγωγής για τουλάχιστον 3-4 εβδομάδες. Θεραπεία μιας εβδομάδας δεν είναι αρκετή για να φανεί εάν ένα φάρμακο είναι αποτελεσματικό. Γι' αυτό δεν πρέπει να βιάζεται κανείς να αλλάξει φάρμακο ή να αυξήσει τη δόση.

Στη συνέχεια ο γιατρός σας θα αποφασίσει αν πρέπει να συνεχιστεί η ίδια αγωγή ή αν πρέπει να αυξηθεί η δόση του πρώτου φαρμάκου, να προστεθεί δεύτερο ή να αντικατασταθεί το πρώτο με άλλο φάρμακο. Η απόφαση αυτή καθορίζεται από τις τιμές της ΑΠ και τις πιθανές παρενέργειες των φαρμάκων που εκδηλώνονται με συμπτώματα ή με μεταβολές σε εργαστηριακές εξετάσεις.

ΟΧΙ. Τα φυσιολογικά ανώτερα όρια της ΑΠ είναι τα ίδια στα ηλικιωμένα όπως και στα νεότερα άτομα. Έτσι, ένα άτομο π.χ. 75 ετών με πίεση πάνω από 140/90 mmHg σε επανειλημμένες μετρήσεις θεωρείται υπερτασικό. Ο γιατρός θα αποφασίσει αν και πότε θα χορηγήσει αντιυπερτασικά φάρμακα.

ΝΑΙ. H ΑΥ στα παιδιά και τους εφήβους είναι συχνότερη από όσο γενικά θεωρείται και παρατηρείται σε ποσοστό 1-2% των παιδιών, κυρίως στους εφήβους. Στα παιδιά μέχρι 12 ετών η ΑΥ οφείλεται συνήθως σε κάποιο νόσημα (πχ. στένωση ισθμού αορτής) ενώ στα μεγαλύτερα παιδιά συχνότερη είναι η λεγόμενη ιδιοπαθής υπέρταση. Η ΑΥ των γονέων και η παχυσαρκία αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης υπέρτασης στα παιδιά.

Τα όρια της πίεσης για τη διάγνωση της υπέρτασης στα παιδιά και τους εφήβους διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και το ανάστημα. Όπως και στους ενηλίκους, για τη διάγνωση της υπέρτασης απαιτούνται επανειλημμένες μετρήσεις σε διαφορετικές επισκέψεις. Για τη σωστή μέτρηση της πίεσης στα παιδιά χρησιμοποιούνται ειδικές μικρές περιχειρίδες ανάλογα με την περίμετρο του βραχίονα.

Τα πορτοκάλια δεν αυξάνουν την ΑΠ. Αντίθετα, περιέχουν κάλιο που είναι χρήσιμο στους υπερτασικούς, ιδίως σε αυτούς που παίρνουν διουρητικά φάρμακα.

Ο καφές, από την άλλη, μπορεί να προκαλέσει μικρή παροδική αύξηση της πίεσης για 1-3 ώρες. Όμως άτομα που πίνουν καφέ κάθε μέρα, παρουσιάζουν ανοχή σε αυτή τη δράση και τελικά η πίεσή τους δεν επηρεάζεται. Έτσι, αν δεν υπάρχει άλλος λόγος, π.χ. ταχυκαρδίες, οι υπερτασικοί μπορούν να πίνουν καφέ σε λογική ποσότητα. Το σκόρδο περιέχει μια ουσία με αγγειοδιασταλτικές ιδιότητες που μπορεί να επηρεάσει την ΑΠ. Όμως, τα πιθανά οφέλη αλλά και οι κίνδυνοι από τη μακροχρόνια χρήση της ουσίας αυτής είναι άγνωστα.

ΟΧΙ. Η χορήγηση ηρεμιστικών φαρμάκων δεν έχει καμιά θέση στην αντιμετώπιση της υπέρτασης. Τα ηρεμιστικά είναι χρήσιμα σε άτομα με άγχος και κρίσεις πανικού, είτε έχουν είτε δεν έχουν ΑΥ. Ο όρος «νευροπίεση» είναι λανθασμένος και παραπλανητικός, επειδή όλοι οι άνθρωποι, με υπέρταση ή χωρίς, μπορεί να έχουν αυξημένη πίεση σε συνθήκες άγχους, στενοχώριας ή πανικού. Θα μπορούσε λοιπόν κανείς να πει ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν «νευροπίεση». Όμως υπέρταση έχουν μόνο τα άτομα που παρουσιάζουν σταθερή αύξηση της πίεσης σε συνθήκες ηρεμίας.

Στόχος της θεραπείας είναι να μειωθεί η συστολική πίεση κάτω από 140 και η διαστολική κάτω από 90 και σε μερικές περιπτώσεις ακόμα πιο χαμηλά (συστολική κάτω από 130 και διαστολική κάτω από 80 σε άτομα διαβητικά ή με νεφρική ανεπάρκεια). Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι συχνά η συστολική πίεση θα βρίσκεται στο 120 ή και το 110. Τέτοιες τιμές πίεσης δε θεωρούνται υπερβολικά χαμηλές, ακόμα και για τους ηλικιωμένους. Υπενθυμίζεται, ότι η ιδανική πίεση είναι κάτω από 120 η συστολική και κάτω από 80 η διαστολική άρα η εύρεση τέτοιων τιμών δεν αποτελούν λόγο ανησυχίας ή μείωση της αγωγής.

Αν όμως παρατηρήσετε ότι οι χαμηλές τιμές πίεσης συνοδεύονται από αίσθημα ζάλης ή λιποθυμίας ιδιαίτερα σε όρθια θέση (ορθοστατική υπόταση) πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας ο οποίος είναι πιθανό να συστήσει τροποποίηση της αγωγής.

Είναι συνηθισμένη τακτική, όταν η πίεση βρίσκεται πολύ αυξημένη σε τυχαία μέτρηση με αφορμή κάποιο σύμπτωμα (π.χ. πονοκέφαλο ή ζάλη) να χορηγείται εκτάκτως κάποιο αντιυπερτασικό χάπι, συχνά υπογλώσσιο. Η τακτική αυτή είναι λανθασμένη και αρκετές φορές επιζήμια. Οφείλεται στην απαρχαιωμένη αντίληψη ότι τα εγκεφαλικά επεισόδια προκαλούνται από ρήξη κάποιας αρτηρίας του εγκεφάλου λόγω της απότομης αύξησης της πίεσης.

Ο κίνδυνος απ' την υπέρταση είναι μακροχρόνιος και όχι στιγμιαίος. Με τα χρόνια, η αρρύθμιστη ΑΥ προκαλεί σκλήρυνση των αρτηριών (αρτηριοσκλήρυνση) και στένωση του αυλού τους. Αυτή η παθολογία μπορεί να οδηγήσει σε κάποιο καρδιακό ή εγκεφαλικό επεισόδιο λόγω απόφραξης και όχι αιμορραγίας. Η χρησιμοποίηση υπογλώσσιων χαπιών για την ταχεία μείωση της πίεσης όχι μόνο δεν ωφελεί, αλλά λόγω της απότομης και μεγάλης πτώσης της πίεσης που προκαλεί μπορεί να ελαττώσει την παροχή αίματος από τις στενωμένες αρτηρίες με αποτέλεσμα έμφραγμα ή εγκεφαλικό επεισόδιο, ιδίως σε ηλικιωμένους ή αρρώστους με αρτηριοσκλήρυνση. Γενικά, υπογλώσσια φάρμακα δε χρησιμοποιούνται στην ΑΥ, αλλά μόνο στη στηθάγχη (πόνος στο στήθος από ισχαιμία της καρδιάς).

Επείγουσα αντιμετώπιση της πίεσης απαιτείται μόνο σε λίγες και σοβαρές καταστάσεις στις οποίες χρειάζεται νοσηλεία στο νοσοκομείο. Στις περιπτώσεις αυτές η μεγάλη αύξηση της πίεσης συνήθως συνοδεύεται από πόνο στο στήθος ή δυσκολία στην αναπνοή ή άλλα σοβαρά συμπτώματα, οπότε η κατάσταση χρειάζεται άμεση αξιολόγηση από γιατρό. Ο όρος ‘’υπερτασική κρίση’’ είναι λανθασμένος και παραπλανητικός και πανικοβάλλει τα υπερτασικά άτομα επειδή υποδηλώνει την ανάγκη άμεσης αντιμετώπισης μιας ‘’κρίσης’’, που, εκτός από τις λίγες ειδικές περιπτώσεις, είναι ανύπαρκτη.

Στην αρχική διαδικασία της επιβεβαίωσης της διάγνωσης, της ειδικής διερεύνησης και της αναζήτησης της κατάλληλης θεραπευτικής αγωγής, οι επισκέψεις στο γιατρό γίνονται κάθε λίγες εβδομάδες.

Άτομα με καλά ρυθμισμένη ΑΠ πρέπει να παρακολουθούνται τακτικά από το γιατρό τους συνήθως κάθε 6 μήνες. Σε άτομα που έχουν κι άλλα προβλήματα (χοληστερίνη, σακχαρώδη διαβήτη, κάπνισμα, προχωρημένη αρτηριοσκλήρυνση, καρδιοπάθεια, εγκεφαλικό, νεφρική βλάβη, ανθεκτική υπέρταση, κ.λπ.) η παρακολούθηση από το γιατρό πρέπει να γίνεται κάθε 2 ή 3 μήνες.

Δυστυχώς, μερικά υπερτασικά άτομα, μετά από κάποιο διάστημα παρακολούθησης εγκαταλείπουν την προσπάθεια και διακόπτουν τη θεραπεία. Αυτό συμβαίνει είτε επειδή νομίζουν ότι ‘’έγιναν καλά’’ και δεν χρειάζονται πλέον φάρμακα, ή επειδή είχαν παρενέργειες από τα φάρμακα, ή απλώς επειδή αμέλησαν να προμηθευτούν τα φάρμακά τους και να επισκεφθούν τον γιατρό.

Η καλή συνεργασία του υπερτασικού με το γιατρό είναι η σημαντικότερη προϋπόθεση για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της υπέρτασης και την επίτευξη των μακροπρόθεσμων στόχων της θεραπείας. Άτομα με αρρύθμιστη ΑΠ είναι εκτεθειμένα στον κίνδυνο από την ΑΥ, ενώ με τη συστηματική παρακολούθηση και την καλή ρύθμιση, ο κίνδυνος μηδενίζεται.